Ni Kukua kwa Kiswahili, Kuporomoka au ni Mwanzo wa lugha Nyingine?





Pamoja na kuwa Kiingereza ndio lugha rasmi ya kufundishia katika shule za sekondari na vyuo vikuu, ni muda mrefu sasa kumekuwa na mijadala ya lugha ipi kati ya hizi mbili ni muafaka katika kufundishia. Mijadala hii inakuja kufuatia kuendelea kudorora kwa ubora wa elimu nchini Tanzania. Kuhusiana na hili, tafiti nyingi zimeshafanyika. Lengo si kujadili tafiti hizi, wala ni lugha ipi ni muafaka katika kufundishia wanafunzi nchini Tanzania. Hii inaonesha kuwa Tanzania tuna utata katika matumizi ya Kiswahili na Kiingereza. Utata unaohitaji suluhisho.
Watanzania tulio wengi tumekuwa na tabia ya kuchanganya lugha ya Kiswahili na kiingereza katika kuongea. Bahati mbaya sana wengi wa watumiaji wa mseto huu ni wasomi  au waswahili waliopata bahati ya kujua maneno machache ya kiingerezaa au ni waongeaji wazuri wa Kiingereza.
Kwa mtazamo wangu, hili ni tatizo letu watanzania. Tena ni tatizo la msingi kabisa. Kiswahili ni moja ya utambulisho wetu watanzania. Huu ni utambaduni wetu. Tunapochanganya Kiswahili na kiingereza, tunaupoteza utamaduni wetu. Tunaidharau fahari yetu.
Sentensi moja inapoundwa kwa Kiswahili na kiingereza, sidhani kama mhusika atatambulika kuwa anaongea Kiswahili au Kiingereza. Bila shaka hii ni lahaja mpya kabisa. Mfano wa mseto ni kama vile Leo ninataka kukutoa out, infact utaratibu huu si mzuri, you messed up ndugu yangu, huyu ndiye girlfriend wangu, unajua issues kama hizi hazisound kabisa n.k . Haya ni mazoea mabaya katika matumizi ya Kiswahili.
Watanzania tunaelekea kupata lugha mpya ambayo bado tutajinadi nayo kuwa  ni Kiswahili. Sidhani kama tutajivunia kuwa tumejenga Kiswahili. Mwisho wa siku, tutajikuta tunaongea Kiswahili kilicho na viraka vya maneno ya Kiingereza au kilichobandikwa maneno mengi ya Kiingereza (na lugha nyingine).
 Cha kushangaza ni kuwa, maneno mengi ya kiingereza yanayotumiwa katika sentensi za Kiswahili yana maneno ya Kiswahili yaliyo rahisi kabisa na yaliyozoeleka. Wazungumzaji, wataalam  na wadau wengine wa lugha ya Kiswahili wanapaswa kuliona hili na kulisemea.
Ninatambua kuwa, moja ya namna ya kukua kwa lugha, ni kukopa maneno kutoka katika lugha nyingine. Ni dhahiri kuwa, Kiswahili ni moja ya lugha zilizokwisha kopa maneno mengi kutoka katika lugha nyingine. Lakini, namna watanzania tunavyochanganya lugha wakati wa kutumia kiingereza siyo namna sahihi ya kukikuza Kiswahili.
Ni kweli kuwa watanzania huwa tunakosa maneno ya Kiswahili hadi tuamue kutumia kiingereza au ndio ustaarabu tulioamua kuuishi? Sidhani kama hali ndio hii, na ukweli utabaki kuwa huu ni utaratibu tunaojijengea pamoja na kuwa tuna uwezo wa kuongea Kiswahili bila kuchanganya na Kiingereza.
 Kama ni kweli huwa inafika mahali tunakosa neno sahihi la Kiswahili,  tunajibidisha kujifunza kwa kutafuta maneno hayo sahihi ili wakati mwingine tusirudie makosa haya? Kushindwa kufanya hivi ni moja ya dalili za kutokujitambua na tusio elewa wajibu wetu wa kukitunza na kukikuza Kiswahili kama watumiaji wakuu barani Afrika na Duniani kote.
Swali la kujiuliza ni kuwa,  katika kuzungumza, ni kweli tumejihakikishia kuwa hakuna maneno ya Kiswahili ambayo yangeweza kusimama badala ya neno au maneno ya Kiingereza yaliyotumiwa? Huku ni kwenda na wakati, ni kuvuta hadhira, ni mkakati wa kukikuza Kiswahili au ni nini? Tutafakari kwa pamoja kilema hiki kilicho miongoni mwa watanzania wa sasa na wanaoaminiwa kuwa ndio wazungumzaji wazuri wa Kiswahili.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Mambo Makuu Manne ya Kuzingatia ili Kufanya Upimaji Endelevu Wenye Tija

Image
Picha: Blogger. Upimaji endelevu wa mwanafunzi ndio namna pekee ya kutoa taarifa za maendeleo ya ujifunzaji wa mwanafunzi katika kufikia malengo ya ujifunzaji yaliyokusudiwa kwake. Kwa hiyo, upimaji endelevu ni shuhguli ya msingi mno ya kuzingatiwa na mwalimu na wanafunzi.  Upimaji endelevu siyo shughuli ya mwalimu peke yake. Ni mchakato wa pamoja kati ya mwalimu na manafunzi. Hii ni kusema kuwa, upimaji endelevu ni sehemu ya ujifunzaji wa mwanafunzi na ufundishaji wa mwalimu. Ikiwa tunahitaji kuona upimaji wenye tija, basi kila mmoja ni lazima atimize wajibu wake kwa kushirikiana. NWEA katika chapisho lao la mwaka 2016 linaloelezea mambo makuu manne ya kuzingatia ili kuleta ufanisi kwenye upimaji endelevu, wanaeleza kuwa upimaji endelevu   ni mchakato wa pamoja kati ya mwalimu na wanafunzi wa kukusanya ushahidi wa ujifunzaji wa wanafunzi kwa lengo la kuboresha kile kinachoendelea darasani, kwa maana ya mchakato wa ujifunzaji wa wanafunzi.   Ili...
Read more

Mambo Muhimu ya Kuzingatia Katika Kuboresha na Kuongeza Ufanisi wa Shule.

Image
Umbali kati ya shule na waishipo wanafunzi, hususani kwa shule za kutwa, umebainishwa na watafiti wa elimu kuwa unaathiri masomo ya mwanafunzi. Picha kutoka Fullshangwe Blog . Imetumiwa bila ruhusa. Kama nilivyodokeza katika makala iliyotangulia, makala hii inajadili mambo kadhaa ya msingi ya kuzingatia ili kuboresha na kuongeza ufanisi wa shule, hususani za msingi na sekondari. Mambo haya ni matokeo ya tafiti mbalimbali za masuala ya uboreshaji na ufanisi wa shule. Ubora wa elimu Tanzania umeendelea kushuka siku hadi siku, na mikakati kadhaa ikiwamo ya matokeo makubwa sasa imeanzishwa katika kukabiliana na changamoto hii.. Harakati yoyote ya kuboresha ufanisi na ubora wa shule hauna budi kuzingatia mambo kadhaa yakiwemo haya takayoyajadili hivi punde kwa mujibu wa tafiti mbalimbali za kielimu. Uongozi bora Tafiti za masuala ya ufanisi wa shule zinaonesha kuwa, wakuu wa shule wamekuwa kiini cha mafanikio ya shule.   Tafiti hizi zinaonesha kuwa, ubora wao hufikiwa pale ...
Read more

Kubadilika kwa Mitaala: Walimu na Wanafunzi Wabadilike kwa Namna Gani?

Image
Kila mwanafunzi anajituma wakati wa kujifunza katika harakati za kufikia malengo yao ya ujifunzaji. Picha: Mwandishi wa makala Kama mnakumbuka, kati ya mwaka 2005 na  2007 yalitokea mabadiliko ya mitaala, hususani kwa shule za msingi, sekondari na vyuo vya Ualimu. Kulikuwa na msemo uliovuma sana wa "muhamo wa ruwaza" au "paradigm shift" kwa kiingereza. Ruwaza ni mfumo au imani inayomuwezesha mtu kutekeleza jambo fulani kulingana na matakwa na taratibu fulani zinazofahamika. Kwenye ufundishaji, iliaminika kuwa mitaala yetu ilikuwa ya mfumo unaomuona mwalimu kama chanzo cha maarifa na mwanafunzi kama pipa linalosubiri kujazwa tu maarifa. Mitaala mipya inaaminika kuwa ya ruwaza tofauti, ndio maana mabadiliko haya yakaitwa ya kuhama kwa ruwaza. Namna mitaala ilivyoandikwa na namna ya kuitekeleza ni miongoni mwa mabadiliko haya. Kwa mfano, mabadiliko haya yalipelekea maandalio ya masomo yawe na kipengele cha upimaji kwa kila hatua ya somo. Pia, zimependekezw...
Read more